Ανορθόδοξες σκέψεις για την ανάπτυξη , του Κώστα Χαϊνά από το tvxs

Αναρτώ ένα τμήμα του μεγάλου άρθρου του, που αφορά στο τι κατεύθυνση προτείνει να ακολουθηθεί:

...Ως οικονομικό και κοινωνικό σύστημα :
Τα σύγχρονα οικονομικά και κοινωνικά συστήματα που δοκιμάσθηκαν μέχρι σήμερα βασίσθηκαν στην ανάπτυξη, δηλαδή στην επέκταση και στην συνεχώς μεγαλύτερη χρησιμοποίηση των φυσικών πόρων. Ο καπιταλισμός εδώ και τέσσερις περίπου αιώνες κατάφερε να φέρει στο σημείο μηδέν τη γη μας, αν δούμε σε όλες της τις διαστάσεις, τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή. Αλλά και ο υπαρκτός σοσιαλισμός που δοκιμάσθηκε για πάνω από εβδομήντα χρόνια βασίσθηκε στο ίδιο μοντέλο, δηλαδή στην επεκτατική ανάπτυξη και υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Βέβαια, δικαιολογούσε ότι αυτή η υπερεκμετάλλευση ήταν υπέρ του λαού, με την έννοια ότι τα παραγόμενα οφέλη αυτής της ανάπτυξης διοχετεύονταν στην κοινωνία και όχι σε κάποιους λίγους κεφαλαιοκράτες, όπως γίνεται στον καπιταλισμό. Αν και αυτό το γεγονός αμφισβητείται έντονα, δηλαδή αν και κατά πόσο ο ‘υπαρκτός σοσιαλισμός’ δούλεψε ποτέ για την κοινωνία (αν κρίνουμε από το βιοτικό επίπεδο των λαών του ‘υπαρκτού’), το θέμα είναι ότι και αυτό το σύστημα βασιζόταν στην έννοια της συνεχούς ανάπτυξης, δηλαδή της όλο και μεγαλύτερης χρησιμοποίησης των φυσικών πόρων. Και αυτό συνεχίζουν να λένε και οι σύγχρονοι υπερασπιστές κάθε είδους του ‘υπαρκτού’. Όμως τα πράγματα είναι πιο σύνθετα σήμερα. Η αντίθεση σήμερα στην κοινωνία δεν είναι μόνο ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία και στην αντίθεση ανάμεσα στις παραγωγικές σχέσεις και στις παραγωγικές δυνάμεις. Το θέμα λοιπόν ανάπτυξη, πρέπει να τεθεί εκ νέου σε μια διαδικασία αναθεώρησης της έννοιας και του περιεχομένου της. Θα χρειαστεί να επανακαθορίσουμε το νόημά της και τον τρόπο που θα μετράμε το επίπεδο της κάθε κοινωνίας. Στην διαδικασία αυτή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το περιβάλλον, το επίπεδο των φυσικών πόρων, το επίπεδο της ποιότητας ζωής των ανθρώπων. Και όλα αυτά δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να τα μετράμε με το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, αγνοώντας ποιοτικά στοιχεία της ζωής των ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ασφαλώς ότι και η κοινωνία δηλαδή οι επί μέρους κοινωνικές ομάδες και τάξεις, πρέπει να επανεξετάσουν τα αιτήματα που διεκδικούν από το σύστημα. Δεν μπορεί να είναι μόνο οικονομικά, με την έννοια της συνεχούς αύξησης των αποδοχών μας τα οποία θα διοχετεύονται σε ένα κυνήγι μιας υπερκατανάλωσης χωρίς τέλος. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να μετακυλίσουμε πόρους σε δράσεις προστασίας της φύσης, του αστικού περιβάλλοντος που ζούμε, σε δράσεις πιο ανθρωποκεντρικές και όχι ατομοκεντρικές.
Ως κοινωνία και ως πολίτες
Μπορούμε να συνεχίσουμε ως κοινωνία αυτό το πολυδάπανο, σπάταλο μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης ; Μάλλον όχι. Το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης βασίζεται στην συνεχή επέκταση και αύξηση των μεγεθών. Και αυτό το παρακολουθούμε μέσα από τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ κάθε χώρας. Και με βάση αυτό το στοιχείο κυρίως φτιάχνονται οι παγκόσμιες λίστες κατάταξης των χωρών του κόσμου όσον αφορά το επίπεδο ανάπτυξης τους. Αυτό όμως προϋποθέτει συνεχή αύξηση της χρησιμοποίησης φυσικών πόρων. Οι φυσικοί πόροι όμως δεν είναι ανεξάντλητοι. Είναι τυχαίο ότι από τη μια έχουμε οικονομικούς δείκτες που δείχνουν οικονομική ευημερία και ευμάρεια και από την άλλη έχουμε ρυπασμένο νερό, μεταλλαγμένα τρόφιμα, χαμηλή ποιότητα ζωής στις πόλεις. Το μοντέλο που βασίζεται στην συνεχή επέκταση και διόγκωση έχει ημερομηνία λήξεως. Εάν αυτό δεν το συνειδητοποιήσουμε ως κοινωνία θα μας το θυμίσει η ίδια η φύση. Όπως έκανε επανειλημμένα στην ιστορική εξέλιξη με ανθρώπινους πολιτισμούς που εξαφανίσθηκαν γιατί εξάντλησαν τους φυσικούς πόρους. Κάποιος θα αναρωτηθεί πως μπορεί να γίνει αυτό, όταν όλο το σύστημα είναι δομημένο στη βάση της υπερπαραγωγής και της υπερκατανάλωσης. Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η πρόκληση για την κοινωνία των πολιτών. Χτίζοντας καθημερινά μέσα από απλά πράγματα έναν νέο τρόπο ζωής που θα βασίζεται στην εξοικονόμηση, στην επαναχρησιμοποίηση, στην επιστροφή σε απλούς και φυσικούς τρόπους ζωής, ιδιοπαραγωγής και ιδιοκατανάλωσης. Όχι δεν αναφέρομαι σε ουτοπικές κοινότητες κοινοκτημοσύνης. Αναφέρομαι στην σημερινή κοινωνία της υπερπαραγωγής και της υπερκατανάλωσης των ανεπτυγμένων δυτικών κοινωνιών. Όταν βλέπουμε μια χώρα σαν τη Μεγάλη Βρετανία –μια χώρα πυρήνας του σύγχρονου καπιταλισμού- να παροτρύνει τα νοικοκυριά της να κάνουν ιδιοπαρατωγή αγροτικών προϊόντων για τις ανάγκες τους, αυτό κάτι σημαίνει. Σ’αυτήν την κοινωνία χρειάζεται να συζητήσουμε για τον άνθρωπο και την ανθρώπινη ευτυχία μέσα από τις εμπειρίες που αποκτήσαμε ως άνθρωποι της ανεπτυγμένης καπιταλιστικά κοινωνίας και να αναδείξουμε νέα πρότυπα και μοντέλα θα έλεγα μιας νέας κοινωνίας που θα βασίζεται γιατί όχι στην μη ανάπτυξη. (Κάποιοι έχουν καθιερώσει την έννοια της αποανάπτυξης). Οι έννοιες της βιωσιμότητας και της αειφορίας δεν συμβαδίζουν με την ανάπτυξη όπως την ζούμε και την προσδιορίζουμε σήμερα. Ούτε η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη μπορεί να είναι η απάντηση σήμερα, χωρίς να υποτιμώ επιμέρους οφέλη που μπορεί να έχει μεταβατικά η κοινωνία από το ‘πρασίνισμα’ της ανάπτυξης. Δεν μπορούμε όμως να έχουμε αειφορία και βιωσιμότητα με ανάπτυξη. Είναι αντιφατικοί όροι. Χρειάζεται λοιπόν να αναζητήσουμε ένα νέο μοντέλο της μετα-καπιταλιστικής κοινωνίας που οδεύουμε, για να μπορέσει ο άνθρωπος να ζήσει σε αρμονία με τη φύση και τους περιορισμένους φυσικούς πόρους της.