Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση

Παρακολουθώντας την ομιλία για την αποανάπτυξη του Σερζ Λατούς στο Πολυτεχνείο στις 10 του Μάη,μου έγινε καΘαρό ότι πρόταση της Τοπικοποίησης, που διατυπώνουμε σε αυτό το μπλοκ-και φυσικά και στο αντίστοιχο βιβλίο-εντάσσεται στο γενικότερο πρόταγμα της απο- μεγέθυνσης(αυτόν τον όρο προτιμά ο συγγραφέας του "στοιχήματος της αποανάπτυξης",αντί του όρου απο-ανάπτυξη που επικρατεί στα ελληνικά).
Περιγράφοντας τη διαδικασία μετάβασης προς κοινωνίες απο-ανάπτυξης το πρώτο βήμα θα είναι η "επενατοπικοποίηση"ισχυρίσθηκε χαρακτηριστικά.Τα επόμενα: ο περιορισμός του οικολογικού αποτυπώματος, η απεξάρτηση από τη κατανάλωση, η απεξάρτηση από τη μισθωτή εργασία με μείωση του ωραρίου(όχι μόνο για να έχουμε όλοι δουλειά,αλλά και για να έχουμε χρόνο για πνευματική ζωή-διαλογή-παιγνίδι-όνειρο), η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, ο επανασχεδιασμός προϊόντων κ.λπ.
Όταν γραφτηκε η Τοπικοποίηση δεν είχε κυκλοφορήσει ακόμα το "Στοίχημα της Απο- ανάπτυξης". Διαβάζοντάς το εκ των υστέρων διαπίστωσα ότι πραγματικά η κατεύθυνση της τοπικοποίησης είναι μια στρατηγική για να φθάσουμε σε κοινωνίες αποανάπτυξης. Η μετάβαση στην τοπικοποιημένη οικολογική κοινωνία της άμεσης δημοκρατίας και της ισοκατανομής είναι μια διαδρομή που καταλήγει στην κοινωνία της "λιτής αφθονίας" όπως αποκαλεί ο Λατούς διαφορετικά την κοινωνία της αποανάπτυξης. Η "επανατοπικοποίηση" της παραγωγής, της διανομής, των κοινωνικών σχέσεων, των πολιτικών σχέσεσων και γενικότερα του τρόπου ύπαρξης και ζωής των ανθρώπων-πολιτών στα πλαίσια των κοινοτήτων-δήμων τους, δεν είναι απλώς το πρώτο βήμα για την κοινωνία της αποανάπτυξης, είναι η στρατηγική με την οποία μπορούμε να δημιουργήσουμε τον πολιτισμό της εποχής μετά την ανάπτυξη.
Εδώ και μια 20ετία, κάποιοι μεμονωμένοι, ομάδες και συλλογικότητες προσπαθούν να αναδείξουν-κύρια στην περιφέρεια της χώρας-κάποια στοιχεία ενός άλλου τρόπου ζωής ύπαρξης και δράσης, που εντάσσεται στον πολιτισμό της «λιτής αφθονίας». Προσπαθούν να δημιουργήσουν δομές και θεσμούς αποκεντρωμένους , μικρής κλίμακας, αμεσοδημοκρατικούς με ισοκατανομή πόρων και εξουσίας και με το ελάχιστο οικολογικό αποτύπωμα. Προτείνουν το ξεπέρασμα της κοινωνίας που μέχρι τώρα στηριζόταν στην ιδεολογία της συνεχούς μεγέθυνσης και τη μετάβαση σε μια τοπικοποιημένη κοινωνία από-ανάπτυξης.
Απέχουν ακόμα πολύ από το να χαρακτηρισθούν σαν κίνημα αυτές οι προσπάθειες στον ελληνικό χώρο, αλλού όμως έχουν πάρει τη μορφή κοινωνικών πειραματισμών από διάφορα υπάρχοντα ή αναδυόμενα κινήματα. Διεκδικούν «έναν άλλο κόσμο» σαν επιλογή και ανάγκη. Η παρούσα κρίση –ιδιαίτερα οξυμένη στη χώρα μας-πιθανά να θέσει τις βάσεις για μια θετική εξέλιξη και εδώ, αφού μπορεί να οδηγήσει μερίδες του πληθυσμού-ιδιαίτερα της νεολαίας-να στραφούν προς αυτόν τον «άλλο κόσμο», από ανάγκη και όχι μόνο από επιλογή, που γινόταν μέχρι τώρα, αν γινόταν. Όταν η ανάγκη συναντά την επιλογή, τότε υπάρχουν πιθανότητες για δημιουργία ουσιαστικού κινήματος απάντησης στην κρίση με απόρριψη του μοντέλου ανάπτυξης του καπιταλισμού και το πέρασμα σε κοινωνίες μετάβασης.
Οι κυρίαρχες ελίτ γνωρίζουν πια ότι δεν μπορεί να υπάρξει παραπέρα ανάπτυξη λόγω των πλανητικών ορίων. Η πίτα δε μπορεί να μεγαλώσει άλλο σε ένα πεπερασμένο κλειστό πλανητικό σύστημα(δεν υπάρχουν εξωτερικές εισροές πόρων εκτός της ηλιακής ενέργειας). Η ετήσια αύξηση του 2-3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, που απαιτούν οι οικονομολόγοι τους για να μπορούν να μιλούν για ανάπτυξη, μέχρι το 2030 θα απαιτούσε δύο πλανήτες σαν τη γη, πράγμα αδύνατο. Το μόνο που μπορεί να αυξήσουν είναι το "εικονικό χρήμα", τις προσδοκίες και τις ελπίδες. Αλλά η φούσκα είναι τόσο μεγάλη ήδη(κυκλοφορεί σε διάφορες μορφές δεκαπλάσιο χρήμα από ότι πραγματικές οικονομικές αξίες), που μετατρέπει τον καπιταλισμό σε "καπιταλισμό καζίνο" και δημιουργεί την ψευδαίσθηση στον κόσμο ότι αυξάνεται η πίττα, επειδή -κερδοσκοπώντας σε αυτό το καζίνο- αλλάζουν χέρια κομμάτια της πίττας.
Παρόλα αυτά όμως στο ιδεολογικό επίπεδο συνεχίζουν το ιδεολόγημα της "ανάπτυξης ή θάνατος", για να ελέγχουν και να αποικιοποιούν τις συνειδήσεις των "απο κάτω". Για αυτούς όμως, στην παραγματικότητα επιφυλάσσουν ένα ζοφερό μέλλον. Μέχρι τώρα έχουν καταφέρει να περάσουν τον καταναλωτισμό και στους "από κάτω". Μας έχουν κάνει λίγο ως πολύ όλους "εξαρτημένους"(τοξικομανείς)από την έννοια της οικονομικής μεγέθυνσης, της κατανάλωσης και της μισθωτής εργασίας. Όσο δεν μπορούμε να απεξαρτηκοποιηθούμε, δε μπορούμε και να βλέπουμε σαν προοπτική έναν άλλο κόσμο, πόσο μάλλον να τον δημιουργήσουμε. Έτσι οι ελίτ-επειδή ξέρουν ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα να καταλώνουν με τον ίδιο τρόπο και οι "απο κάτω", εκτός ίσως από μερικά τμήματα των μεσαίων τάξεων,και άρα δεν θα υπάρχει συναίνεση στο μέλλον-μας ετοιμάζουν τεχνοφασιστικές κοινωνίες, στρέφοντας τους "απο κάτω" τον έναν ενάντια στον άλλον. Για να μη μπορέσει να αναπτυχθεί η αλληλεγγύη και η αίσθηση της κοινότητας μεταξύ μας.
Χρειάζεται λοιπόν ένα πολιτικό κίνημα των "αποκάτω", που θα βάλει σα στόχο από τη μια την "αποαποικιοποίηση" του φαντασιακού από τις έννοιες της μεγέθυνσης και της ανάπτυξης, και από την άλλη θα θέσει τις βάσεις για το ξεπέρασμα του καπιταλισμού οργανώνοντας το πέρασμα στην "μετα-ανάπτυξη" εποχή με τη στρατηγική της τοπικοποίησης. Συνδέοντας όλα τα υπάρχοντα και αναδυόμενα εναλλακτικά κινήματα. Από την "αντιπαγκοσμιοποίηση" μέχρι και τα διάφορα κινήματα της "ευημερίας της λιτότητας" και της "αυτοπραγμάτωσης". Το τι πρέπει να γίνει σε κινηματικό επίπεδο το περιγράφει καλύτερα από τον Λατούς, ο Γ. Καλλής. Ελπίζω ότι θα τα ακούσουμε από το στόμα του την Κυριακή στα Τρίκαλα(βλέπε προηγούμενη ανάρτηση). Ελπίζω επίσης στη συζήτηση που θα γίνει να επεξεργαστούν προτάσεις για το πως θα μπουν οι βάσεις αυτής της σύνδεσης στη χώρα μας.